พงสาวดารเมือง (บั้งจุ้ม/ตำนานเมือง)

ชื่อเรื่อง  บั้งจุ้ม (ตำนานเมือง) 

ลิ้งค์ต้นฉบับ   http://www.laomanuscripts.net/lo/texts/6186#3

รายละเอียด    มปจ. /อักษรธรรมลาว / ๓๕ หน้า / สถานที่เก็บ วัดโพนกอก บ้านปากกะยุง
                   เมืองทุละคม

เนื้อหาสรุป     บันทึกเหตุการณ์สำคัญเรียงตามปี เริ่มตั้งแต่ ปี จศ. ๑๐๓๓ "ศึกปึงชวร" และปีสุดท้ายใน
                   บันทึกคือ จศ. ๑๒๔๘  "แผ่นดินไหวมาก้ำทักขิร"

สักราช ๑๐๓๓ ปีร้วงไค้ เสิกปึงชวร

สักราช ๑๐๕๐ ปีเปิกสี เข้าแพงหมาอิงรัว

สักราช ๑๐๕๗ ปีรับไค้ เจ้าองหลอนิพพาน เพียจันนั่งเมือง

สักราช ๑๐๖๐ ปีเปิกยี พระไชนั่งเมือง

สักราช ๑๐๖๑ ปีกัดเหม้า พระยานงขึ้นมานั่งเมือง

สักราช ๑๐๖๒ ปีกดสี ขาหลวงนำบุรขวานขึ้นมา

สักราช ๑๐๖๓ ปีรวงไส้ ขาหลวงนำนางขึนมา

สักราช ๑๐๖๔ ปีเต่าซง้า ไปม้างเมืองระออร

สักราช ๑๐๖๕ ปีก่ามด แมงจันคด

สักราช ๑๐๖๖ ปีกาบสัน ไปเอาราชวงเมืองนคอร

สักราช ๑๐๖๗ ปีรับเร้า เมืองจันลงไปโขง

สักราช ๑๐๖๘ ปีรวายเสด เจ้าบานทากวาดครัวนอกเข้ามาใน

สักราช ๑๐๖๙ ปีเมิงไค้ นาทวมหลวงไหลชาง

สักราช ๑๐๗๐ ปีเปิกไจ้ เสิกโขง ขึ้นมาตั้งเวียงคุก

สักราช ๑๐๗๑ ปีกัดเป้า เจ้าไตมาตั้งชายฟอง

สักราช ๑๐๗๓ ปีรวงเม้า กวาดครัว (..ลานชำรุด..) เดือนเจียงชายฟองแตก ไปตั้งชะงอ

สักราช ๑๐๗๕ ปีก่าไส้ เจ้าโอวลัสสะ เจ้าบานทาซ้ำไปไล่หนี

สักราช ๑๐๗๐๖ ปีกาบซงา เจ้าบานทากวาดครัวภูเวียงลงไท

สักราช ๑๐๗๙ ปีเมิงเร้า น้ำท่วมเมือง

สักราช ๑๐๘๐ ปีเปิกเสด เพียรมคด

สักราช ๑๐๘๘ ปีรวายซงา เสิกดอนชุน เพียบุรหนองหานคด

สักราช ๑๐๙๑ ปีกัดเร้า บางองลวง

สักราช ๑๐๙๒ ปีกดเสด พระไชนิพพานเดือน ๖ เพง จึงหดเจ้าวรปิตตานั่งเมืองก็ปีนั้น

สักราช ๑๐๙๖ ปีรวงไค้ เสิกม่านหลวงออมกระลึมเมืองพาน

สักราช ๑๐๙๘ ปีรวายสี เจ้าองคำตายกุดลุมพู เดือน ๓ แรม ๙ ค่ำ ไปทาดตุก็ปีนั้น

สักราช ๑๐๒๘ ปีรวายเสด เดือน ๘ เพง พระไชน้อยเอาลูกสาวมาถวาย

สักราช ๑๑๒๙ ปีเมิงไค้ เสิกหมื่นจุม เสียเจ้าราชบุด

สักราช ๑๑๓๐ ปีเปิกไจ้ เอาเจ้าหน่อเมืองเมือเมืองม่าน

สักราช ๑๑๓๑ ปีกัดเป้า ลงทับไชหนองด้วง

สักราช ๑๑๓๓ ปีรวงเหม้า เสิกเจ้าวงมา

สักราช ๑๑๓๔ ปีเต่าสี เดือน ๖ เพง วัน ๖ ฉลองขัวหลวงท่งหนองด้วง

สักราช ๑๑๖๗ ปีรับมด ฉลองหอพระบาง

สักราช ๑๑๔๐ ปีเปิกเสด สร้างวัดพูชวง

สักราช ๑๑๔๑ ปีกัดไค้ เดือน ๑๐ แรม ๖ ค่ำวัน ๒ เสิกไทมาเอานางเขียวคอม

สักราช ๑๑๔๘ ปีรวายซงา เจ้านันตีเมืองพวนแตก เดือน ๖ ขึ้นนำฟาลำพูนก็ปีนั้น

สักราช ๑๑๔๙ ปีเมิงมด ขึ้นตีเมืองหลวง บ่ทันแตก

สักราช ๑๑๕๐ ปีเปิกสัน เมืองหลวงแตก เดือน ๖ เจ้าวังหน้าตาย เจ้าชุมพูลงมาแต่ เมือง 

                        เชียงขวางก็ปีนั้นแล

สักราช ๑๑๕๑ ปีกัดเร้า ไปขุดตะคองเมืองไท

สักราช ๑๑๕๒ ปีกดเสด เอาเจ้าโพธิสารเมืองพวนลงมา

สักราช ๑๑๕๓ ปีร่วงไค้ แตกเสิกแกว เสียเจ้าวังหน้า

สักราช ๑๑๕๔ ปีเต่าไจ้ เจ้าแกวคด กวาดครัวนอกลงถีน ?

สักราช ๑๑๕๕ ปีก่าเป้า เข้าแพงนักเข้าเปิกเปนพอมรอยน้ำหก เข้าสารเปนโบก ๓ พัน

                       เบี้ย แต่วันเดียวนั้นแล

สักราช ๑๑๕๖ ปีกาบยี เดือนเจียงขึ้น ๔ ค่ำ ลงไปเมืองไท เจ้าองหลอน้อยมา ก็ปี นั้นแล

สักราช ๑๑๕๗ ปีรับ เจ้าอินนั่งเมือง แล้วไปตีเสิกเมืองแถงก็ปีนั้นแล

สักราช ๑๑๕๘ ปีรวายสี แกพระเจ้าวัดไต

สักราช ๑๑๕๙ ปีเมิงไส้ ตีเสิกพระนาคี บ่ได้คืนมา ไปตีพระมาเมืองเชียงใหม่ก็ปีนั้นแล

สักราช ๑๑๖๐ ปีเปิกซงา ไปตีพระมา รอดเมืองระแหง บ่ได้คืนมา ชาแกวลงมาเมืองระ

                       คอนก็ปีนั้นแล

สักราช ๑๑๖๑ ปีกัดมด ไปเอาอาชญาเมืองคำเกิดกับไพมาอยู่เวียงหัวชาย

สักราช ๑๑๖๒ ปีกดสัน องทวยมาขอกำลังไปตีเมืองประกัน ขึ้นทางเมืองพวนรอดพวง หัน

                        คืนมา เจ้าแกวป่วยเสีย

สักราช ๑๑๖๓ ปีรวงเร้า เจ้าอินไปก่อธาตุพระยาสุโพเปนแม่ทัพไปตีแกวทาสีดา ไทมา

                      เมืองระคอน ๒ หมื่น ตามพระยาทายนำก็ปีนั้นแล

สักราช ๑๑๖๔ ปีเต่าเสด ไปตีเมืองเชียงแสนบ่ได้แล

สักราช ๑๑๖๕ ปีก่าไค้ เจ้าอินนิพพาน เดือน ๓ ขึ้น ๗ คำวัน ๖

สักราช ๑๑๖๖ ปีกาบไจ้ เดือน ๗ เพง เจ้าอนุนั่งเวียง

สักราช ๑๑๖๘ ปีรวายยี เจ้าอนุสร้างโรง เดือน ๖ เพง จึงขึ้น

สักราช ๑๑๖๙ ปีเมิงเหม้า เจ้าอนุไปฉลองขัวธาตุ

สักราช ๑๑๗๐ ปีเปิกสี เจ้าอนุสร้างวัดหนองคาย

สักราช ๑๑๗๑ ปีกัดไส้ เจ้าอนุไปสบเมืองไทแล

สักราช ๑๑๗๒ ปีกดซงา เจ้าอนุลงทับไชไปตั้งอยู่ดอนโงชางสีทองแทงเจ้าชุมพูตายกับดอน

                        โง

สักราช ๑๑๗๓ ปีรวงมด เจ้าอนุแต่งคน เมือค้าเมืองลือชือมาชา แกวมาเมืองไททางน้ำ มี

                        ซะเพา ๕ ร้อย ทางบกสังขยาบ่ได้

สักราช ๑๑๗๔ ปีเต่าสัน เจ้าอนุไปฉลองวัดธาตุแล้วคืนมาเถิงเวียง เดือน ๓ ขึ้น ๖ ค่ำ

                        เดือน ๓ เพง ตั้งบุญหลวงรอดมื้อลับจึงแล้ว ฉลองหอพระแก้วฟ้า ใน

                        เดือน ๔ แรม ๑๑ ค่ำ วัน ๗ ยามใกล้รุ่ง แผ่นดินไหว สร้างขัวข้ามน้ำ

                        ของก็ปีนั้นแล

สักราช ๑๑๗๖ ปีกาบเสด เดือน ๖ ขึ้น ๒ ค่ำ วัน ๒ เทวดาลั่นกลองเท้ามื้อ ๓ ค่ำ จึง

                        เซาเดือน ๓ ขึ้น ๘ ค่ำ วัน ๑ ยามกองแลง ลมหลวงเปนอันมาก ยอวัด  

                         พระ บางก็ปี นั้นแล

สักราช ๑๑๗๗ ปีรับไค้ เดือนเจียงแรม ๙ ค่ำ เจ้าอนุเอาช้างน้อยไปไท

สักราช ๑๑๗๘ ปีรวายไจ้ เดือน ๖ ขึ้น ๘ ค่ำ วัน ๑ เจ้าอนุฉลองหอพระแก้ว หอไตให้

                      ทาน ๗๐๐๐ ผืน แรม ๗ ค่ำจึงแล้วแล

สักราช ๑๑๗๙ ปีเมิงเป้า เจ้าเมืองหลวงนิพพาน น้ำก็ท่วมปีนั้นมาก

สักราช ๑๑๘๑ ปีกัดเหม้า เดือน ๑ ขึ้น ๑๓ ค่ำ ยอหอคำเจ้าอนุ

สักราช ๑๑๘๒ ปีกดสี เดือน ๗ พูยตก คนตายมากนัก

สักราช ๑๑๘๓ ปีรวงไส้ เดือนยี่ ขึ้น ๙ ค่ำวัน ๓ เจ้าอนุไปสร้างเมืองปาสัก เอาเจ้า

                       ราชบุตร ไปนั่งเมืองป่าสัก ได้ทิดสาเขียดโง้ง

สักราช ๑๑๘๖ ปีกาบสัน เดือน ๖ ขึ้น ๘ ค่ำ วัน ๔ ตั้งบุญหลวงฉลองวัดแสนสีสรพัด

                      แรม ๒ ค่ำจึงแล้ว เดือน ๑๐ ขึ้น ๕ ค่ำ วัน ๗ เสียเคาเมืองไหล อ้ายสุก 

                       กับสาวกางเจ้าเมืองไท ก็นิพพานปีนั้น

สักราช ๑๑๘๗ ปีรับเร้า เดือน ๕ ขึ้น ๓ ค่ำวัน ๑ ลมเพหอพระบาง เดือน ๖ ขึ้นค่ำ ๑

                       วัน ๑ ยามกองแลงลมหลวงเพหอคำ เดือน ๘ ขึ้น ๑๔ ค่ำ วัน ๓ แผ่นดิน

                       ไหว

สักราช ๑๑๘๘ ปีรวายเสด เดือน ๔ ขึ้น ๗ ค่ำ ตั้งบุญหลวงฉลองหอพระแก้ว ตั้งผามนา

                       เรือทอเดือน ๖ แรม ๓ ค่ำ วัน ๓ ยามกองงายยอหอพระบาง ตาวันออก

                      ๒ หน่วย

สักราช ๑๑๘๙ ปีเมิงไค้ เดือน ๖ แรม ๒ ค่ำ วัน ๖ แตกเสิกไท เจ้าอนุหนีไปเมืองแกว

สักราช ๑๑๙๐ ปีเปิกไจ้ เดือน ๗ เจ้าอนุคืนมารอดเมือง ข้าไทแตกหนี เดือน ๑๑ แรม ค่ำ

                      ๑ ไทคืนมาไล่แตกหนีจากเวียง

สักราช ๑๑๙๑ ปีกัดเป้า ไทเอาครัวเวียงลงไปไทหมด เจ้าน้อยเมืองพวนหนีไปแกวก็ปีนั้นแล

สักราช ๑๑๙๒ ปีกดยี พระยาพิไชขึ้นมาเอาครัวเมืองหลวง แล้วจับเอาเจ้าอุปราชเมือง

                       หลวง เดือน ๕ พระยาพิไชตายในเมืองหลวง เดือน ๘ เพง วัน ๒ เจ้า

                       ขวงนั่งเมืองพวนก็ปีนั้น สุวํระวงสาเอาครัวแต่หนองบัวมาตั้งอยู่หนองคายก็

                        ปีนั้น

สักราช ๑๑๙๓ ปีรวงเหม้า สุวรวงสาขึ้นเปนพระบัดทุมมเทวา นั่งเมืองหนองคาย พระยา

                        สุภาวดีกับราชโกด ขึ้นมามาจ่หายของหลวงก็ปีนั้น

สักราช ๑๑๙๔ ปีเต้าสี เจ้าเมืองหนองคาย แต่งคนขึ้นไปขายเกลือเมืองหลวง

สักราช ๑๑๙๕ ปีก่าไส้ เดือน ๓ แรม ๓ ค่ำ วันพระราชรีนข้าหลวงยกทัพขึ้นไปตีเมือง

                       เชียงขวางแตก ได้เจ้าเมืองเชียงขวางกับครัวลงมา

สักราช ๑๑๙๖ ปีกาบซงา พระพิเรนยกทัพจากเมืองหนองคายขึ้นไปตีเมืองพวนบ่ได้ คืนมา

สักราช ๑๑๙๗ ปีรับมด ปารายนัก คนตายมาก เดือนเจียง แรม ๔ ค่ำ ข้าเสือตาย เดือน

                       ๕ พระพิเรนเอาครัวเจ้าเมืองพวนลงไปไท

สักราช ๑๑๙๘ ปีรวายสัน เดือน ๖ ขึ้น ๘ ค่ำ วัน ๗ ยามกองแลง แผ่นดินแตกวัดหอกอง

                        ต่อหน้าพระเสิมแล

สักราช ๑๒๐๐ ปีเปิกเสด เดือนยี่ ขึ้น ๑๒ ค่ำ วัน ๖ เจ้าเถินออกจากเมืองมหาไชมารอด

                       เมืองหนองคาย

สักราช ๑๒๐๑ ปีกัดไค้ เดือน ๓ แรม ๔ ค่ำ วัน ๗ เจ้าเมืองหนองคายยอวัดโพไช เดือน

                       ๔ ขึ้นค่ำ ๑ วัน ๔ อาคาดสุรตาวัน

สักราช ๑๒๐๓ ปีรวงเป้า เจ้าอุปราชเวียงจันพระมหาสมคามข้าหลวง ยกทัพมาตั้งอยู่ เมืองระคอน เดือน ๑๐ แรม ๑๐ ค่ำวัน ๕ เกนกองทัพเมืองหนองคาย ไปตีเมืองวัง

สักราช ๑๒๐๔ ปีเต่ายี ขึ้น ๑๑ ค่ำวัน ๔ เกนกองทัพไปตีเมืองวังอีก

สักราช ๑๒๐๕ ปีก่าเหม้า เดือน ๔ ขึ้น ๓ ค่ำ วัน ๓ เกนกองทัพไปตีเมืองวังทีลุนเดือน ๓

                        ขึ้น ค่ำ ๑ วัน ๗ อาคาดสุรตาวันก็ปีนั้น

สักราช ๑๒๐๖ ปีกาบยี เดือน ๑๒ แรส ๔ ค่ำ วัน ๑ ยามแตร เจ้าไกลคำแสงพ่ายแตก

สักราช ๑๒๐๘ ปีรับไส้ น้ำถ้วมหลวงไหลออกปตูขงเวียงเก่ามากนัก

สักราช ๑๒๐๘ ปีรวายซงา เจ้าเมืองหนองคายเถ้าลงไปให้กันถินทาดตุ

สักราช ๑๒๐๙ ปีเมืองมด เดือน ๙ ขึ้น ๙ ค่ำเดือน ๖ ยามแถใกล้ค่ำธาตุเมืองหนองคาย

                        เพลงน้ำของ เจ้าเมืองหนองคายเถ้า กับเด็กน้อยเปนโขนก็ปีนั้น หลวงอาสา

                        นาโลงขึ้นมาตั้งเมืองโพนพิไส ปักหลักดินไว้ให้หลวงสีมหาพม เปนพระพิไส

                        สุรเดชก็ปีเดียวนั้นแล

สักราช ๑๒๑๐ ปีเปิกสัน เดือน ๑๑ แรม ๑๒ ค่ำ คัดธมานเปนอุปราชเมืองโพนพิไส ตาย

                       เดือนยี่ขึ้น ๓ ค่ำวัน ๓ เจ้าเมืองหนองคายเถ้าลงไปปลงสบพระบุรมเถ้าเจ้า

                        เมืองระคอน ก็ปีนั้น

สักราช ๑๒๑๑ ปีกัดเร้า เดือน ๕ ขึ้น ๑ ค่ำ วัน ๗ ท้าวพรมมาลูกเจ้าน้อยเมืองพวนลงมา

                        ถึงเมืองหนองคาย

สักราช ๑๒๑๒ ปีกดเสด พุยหลวงตกมากนัก เดือน ๑๒ แรม ๔ ค่ำ วัน ๗ ยามค่ำ พระ

                        พิไสสุรเดช เจ้าเมืองโพนพิไสนิพพาน ท้าวทัพลุกเมืองพวนลงมาตามท้าว

                        พรมมาก็ปีนั้น ไม้ไผ่เกิดเปนขี้ เข้านาตายแล้งก็ปีนั้นเดียว นั้นแล

สักราช ๑๒๑๓ ปีรวงไค้ เดือน ขึ้นค่ำ ๑ สมเดจพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว นะ กรุงเทพขึ้นสู่

                        สวรนคต เจ้านายกรมกานพร้อมกันแถหัวผมทุกคน เดือน ๖ คังขึ้นสมเดจ

                        พระจอมเกล้าขึ้นเสวยราชสมบัติ เปนวังหลวง สมเดจพระปิ่นเกล้าขึ้นเสวย

                         ราชสมบัติเปนวังหน้า

สักราช ๑๒๑๔ ปีเต้าไจ้ พุยหลวงตก ควายตายทุกแห่ง เดือน ๕ ขึ้น ๑๑ ค่ำ วัน ๑ ยาม

                        กองงาย พระปัททุมมเทวาเจ้าเมืองหนองคายนิพพาน เข้านาตายแล้ง

สักราช ๑๒๑๕ ปีก่าเป้า เดือน ๓ แรม ๔ ค่ำ วัน ๕ เผาสบเจ้าเมืองหนองคายเถ้า

สักราช ๑๒๑๖ ปีกาบยี เดือน ๓ ตั้งบุญฉลองหอไตรวัดกลางเมืองโพนพิไส เดือน ๔ ขึ้น 

              ๑๑ ค่ำ วัน ๓ อุปปราชได้เปนพระปัดทุมมเทวา ที่บานเจ้าเมืองหนองคาย

                        ก็ปีนั้น

สักราช ๑๒๑๗ ปีรับเหม้า เดือน ๑๑ แรม ๖ ค่ำ วัน ๕ เจ้าคุหอพระแก้วอันเปนหลักคำ

                       เมืองหนองคายอยู่วัดโพไชนิพพาน เดือน ๖ แรม ๑๐ ค่ำ วัน ๒ ทาวหน่อ

                       คำบุดหลานเจ้าอุปราชวังหน้าเวียงจัน เชินตาขึ้นมาชำระเลก ทุกเมือง

สักราช ๑๒๑๘ ปีรวายสี เดือน ๖ แรมค่ำ ๑ วัน ๕ ท้าวหน่อคำยกจากเมืองหนองคาย ลง

                       ไปไท เดือน ๓ ขึ้น ๙ ค่ำ วัน ๓ ขุนวํทานีกับท้าวเหมน เปนข้าหลวงเชิญ

                       ตาขึ้นมาเอาพระเสิมองจากเมืองหนองคายลงไปไทก็ปีนั้น

สักราช ๑๒๑๙ ปีเมิงไส้ เดือน ๗ ขึ้น ๕ ค่ำวัน ๕ ยามรุ่งแจ้ง แสงพายมาแต่ทักขิณสู่ 

                        อุดอร แล้วแตกดัง ๒ เสียงปืน เดือน ๗ ขึ้น ๙ ค่ำ วัน ๒ หลวงสีวํรโว 

                        หารกับท้าวเหมน เปนข้าหลวงเชิญตาขึ้นมาเอาพระไส ยกจากเมือง

                        หนองคายลงไท เดือน ๑๐ แรม ๗ ค่ำ วัน ๕ ยามแถ ไกล้เที่ยงวัน พระ

                        บัดทุมมเทวาทิบานเจ้าเมืองหนองคายผู้กางตาย เดือน ๑๐ แรม ๑๕ ค่ำ

                        ยามเที่ยงวัน สุริยคาดเขางัวอ่วยคืนก็ปีนั้น

สักราช ๑๒๒๐ ปีเปิกซงา เดือน ๑๑ ดาวเปนควัน ก้ำพายยัพเท้ารอดเดือน ๑๒ จึงบ่เห็น

                        ควัน อุปราชเมืองหนองคายและคุรลาดเตโชเจ้าเมืองโคราชขึ้นมาดูกองสัก

                        ในเมืองหนองคายก็ปีนั้น

สักราช ๑๒๒๒ ปีกดสัน เดือน ๖ ขึ้นค่ำ ๑ วัน ๖ หลวงเทียมกับขุนจำเริน ข้าหลวงยก

                        จากเมืองหนองคาย ลงไปตั้งสักสังเลกเมืองระคอนพุยหลวงตกคนมาก

สักราช ๑๒๒๓ ปีรวงเร้าเดือน ๘ ประถม แรม ๙ ค่ำ เหนดาวเปนควันก้ำอุดอน เดือน

                       ๑๑ แรม ๑๒ ค่ำ วัน ๕ ยามใกล้เที่ยง กลางคืนแผ่นดินไหวทุกแห่ง

สักราช ๑๒๒๔ ปีเต่าเสด เดือน ๕ ขึ้น ๓ ค่ำ หลวงเทียมและขุนจำเริน ข้าหลวงกองสักยก

                        จากเมืองระคอนไปตั้งเมืองยโสธร พุยหลวงตกควยมาก หลวงเทียมข้า

                         หลวง ตายก็ปีนั้น ดาวก็ควัน

สักราช ๑๒๒๕ ปีก่าไค้ เดือน ๖ ขึ้น ๑๔ ค่ำ วัน ๑ ยอวัดเมืองโพนพิไส

สักราช ๑๒๒๖ ปีกาบไจ้ เดือน ๖ ขึ้นค่ำ ๑ วัน ๖ มื้อร้วงมด เพลาตูตังกลางวันอังคาร  

                        สุรตาวันประหมาน เท่าฝ่ามือขวางลวงคาย เดือน ๙ แรม ค่ำ ๑ ...เข้า

                        นาตาย แล้ง เข้าแพงเปนสองพอมต่อบาทเงิน คัวเมืองไชพุมมาก็ปีนั้น

สักราช ๑๒๒๗ ปีรับเป้า เดือน ๗ แรม ๔ ค่ำ วัน ๓ เพลาค่ำแพพายมาในอากาด แต่ก้ำ

                        วันออก แตกดังดังเสียงปืนใหย่ เดือน ๙ ๑๐ เข้าแพงนัก เข้าสาร ๔ ชั่ง

                        ต่อบาทเงิน ครัวเมืองร้อยเอดสีวัลลภุมมาอยู่ชุแหง เดือนยี่ แรม ๖ ค่ำ วัน

                       ๑ เจ้า วังหน้าเมืองไท นิพพาน ก็ปีนั้น

สักราช ๑๒๒๘ ปีรวายยี เดือน ๑๐ เพงวัน ๒ เพลาตูดตังกลางคืน…จับพระ ๒ ก้ำบัวร 

                        ภาเงียงไปอีสานหมดวงพระจันขีแล เดือน ๓ ขึ้น ๑๓ ค่ำ วัน ๑ เผาสบ

                        เจ้าวังหน้าเมืองไท ก็ปีนั้น

สักราช ๑๒๒๙ ปีเมิงเหม้า เดือน ๗ ขึ้น ๕ ค่ำ พุยตกตายมาก ลางแห่งอยู่ดี ฝลั่งขึ้นมา

                        เบิ่งน้ำของ รอดเมืองหลวงก็ปีนั้นแล

สักราช ๑๒๓๐ ปีเปิกสี เดือน ๑๑ ขึ้น ๑๕ ค่ำ วัน ๕ สมเดจพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว น

                       กรุงเทพ ขึ้นสู่สวัร เดือน ๑๒ ขึ้น ๖ ค่ำ วัน ๔ สมเดจพระจุลาลงกรเกด

                        เกล้าเจ้าอยู่หัว ขึ้นเสวยราชสมบัติเปนวังหลวง สมเดจพระอัมมล พระเจ้า

                       ลูกยาเธอกรมหมื่น ขึ้นเปนมหาอุปราช เสวยราชสมบัติเปนวัง หน้า

สักราช ๑๒๓๑ ปีกัดไส้ เดือนยี่ แรมค่ำ ๑ วัน ๒ มีกาเบากบกินเดือนหมดหน่วยแล้วขี้แล

                      เดือน ๔ ขึ้น ๑๑ ค่ำ เผาสบพระจอมเกล้าก็ปีนั้น

สักราช ๑๒๓๒ ปีกดซงา เดือนเกล้าน้ำถ้วมนา ลางแห่งบ่ถ้วมเข้าตายมาก เดือน ๑๑ ๑๒

                       บ้งกัดเข้ามาก

สักราช ๑๒๓๓ ปีร้วงเมด เดือน ๘ เพงวัน ๑ กบกินเดือน เข้าเคิ่งหน่วยแล้ว เดือน ๘ 

                       แรม ๑๕ ค่ำ น้ำถ้วมในลวงของทุกแห่ง เข้าแพงเปน ๔ พอม ๕ พอม ต่อ

                        บาท เงิน ในปีมะแม ตีนิสก

สักราช ๑๒๓๖ ปีกาบเสด เดือน ๖ แรมค่ำ ๑ วัน ๖ ยามตั้งเข้ากอง ๘ จับพระ ๒ ขอน

                       หน่วยแล้วคาย เดือน ๓ ขึ้น ค่ำ ๑ วัน ๖ เมืองเชียงขวางแตกเสิกห้อ ห้อ

                       ได้เจ้าเมืองเชียงขวางเดือน ๕ ขึ้นค่ำ ๑ วัน ๓ อาคาดสุรตาวัน หมดมื้อ

                      พอแถใกล้ค่ำจึงวะ ท้าวขันติลูกเจ้าเมืองเชียงขวางเอาครัว ออกมาน้ำของมา

                      อยู่บ้านพันลำ ในเดือน ๕ ปีเดียวนั้น

สักราช ๑๒๓๗ ปีรับไค้ เดือน ๘ แรม ๔ ค่ำ วัน ๕ เจ้าราชบุตรเมืองหนองคายเอากำลัง

                       ไปเลวเสิกห้อ ห้อแพ้ เดือน ๘ (...ไม่ชัด...) เมืองหนองคาย กวาดครัวล่อง

                      น้ำของไปอยู่เมืองไชยบุรี เดือน ๑๐ ขึ้น ๘ ค่ำ วัน ๓ ทาดอารงเพลงน้ำก็ปี

                      เดียวนั้น เดือน ๑๐ แรม ๒ ค่ำ ๑ วัน ๔ ผานเจ้าราชบุตรเมืองหนองคาย

                     เดือน ๑๐ แรม ๗ ค่ำ วัน ๑ ผานเจ้าเมืองโพน พิไส เดือน ๑๑ ขึ้นค่ำ ๑

                     วัน ๕ นายไทเจ้าเมืองโคราชยกเอากำลัง ขึ้นไปตีเสิกห้อ ข้าสํตายในคาย

                     วันจัน แล้วจึงกวาดครัวเมืองหนองคายแล ครัวเมืองโพนพิไสมาโรมดั่งเก่า

                     เดือน ๓ เกนกำลังไปตั้งค่ายนาแหน เดือน ๔ แรม ๔ ค่ำวัน ๒ นายไทยก

                      จากค่ายนอกเข้า มาอยู่ค่ายใน เมืองหนองคาย มื้อ ๙ ค่ำวัน ๗ เกิด

                      พยุหลวงคนตายมากนัก กำหัวเมืองแตกหนี ยังแต่ข้าหลวงบาวแล ในปีรับ

                      ไค้นั้น

สักราชได้ ๑๒๓๘ ตัว ปีรวายไจ้ เดือน ๓ แรม ๖ ค่ำ วัน ๑ นายไทที่มาชำระเลกอยู่ใน

                      เมืองหนองคาย ยกไปเมืองโคราช ก็แม่นปีนั้นแล

สักราชได้ พัน ๒ ร้อย ๔๑ ปีกัดเหม้า เดือนยี่แรมค่ำ ๑ ? ลาหูจับพระจันขอนหน่วย

สักราชได้ พัน ๒ ร้อย ๔๒ กดสี เดือน ๘ เพงวัน ๓ ยามตูตํ ลาหูเข้าจับพระจันหมด เท่า

                       รอดแถ จึงคายออก เดือนเจียงเพง วัน ๕ ลาหูจับพระจันหมด รอดเที่ยงจึง

                       ขี้ออก

สักราชได้ พัน ๒ ร้อย ๔๔ ปีเต่าซงา เดือน ๑๐ ขึ้น ๘ ค่ำวัน ๔ เห็นดาวเปนควันก้ำบัว

                      ละพาเอียงไปอาคเนยาวประมาณ ๑๕ วาเดือนเจียงออกใหม่ ๘ ค่ำจึงบ่เห็น

สักราช พัน ๒ ร้อย ๔๕ ปีก่ามด เดือน ๕ พระยุตก คนตายมาก เดือน ๙ แรม ๙ ค่ำ ได้

                       ยินเสียงปืนก้ำทักขิณะแล เพลาเที่ยงวันแล

สักราชได้ ๑๒๔๕ ปีก่ามด เดือน ๕ พระยุตกคนตายมากนัก เดือน ๙ แรมค่ำ ๒ ได้ยิน

                     เสียงปืนดังก้ำทักขิณะแล เพลาเที่ยงวันแล เดือน ๑๒ เห็นดาวเปนควัน ก้ำ

                      หรดี แจ่งเหนือ เดือน ๔ พระยาราชนิกุรกับฝาหลั่งเสดขึ้นมาตั้งอยู่เมือง

                      หนองคายก็ปีนั้น เดือน ๔ แรม ฝาลํเสดขึ้นไปเมืองพวน เดือน ๖ ขึ้นบ่ได้

                     คืนมาแล

สักราช ๑๒๔๖ ปีกาบสัน เดือนเจียงขึ้น ๑๓ พระยาราชนีกุร ข้าหลวงไทยกทัพไปตีห้อ

                     เมืองพวนบ่แพ้ เดือน ๖ ตาวคืนมา เดือน ๓ ขึ้น ๒ ค่ำหามพระเจ้าวัด

                      โพนกอกเดือน ๔ ขึ้น ๘ ค่ำ วัน ๗ มื้อเมิงมด เดือน ๕ เพงวัน ๓ ราหูจับ

                      พระจันหมดหน่วยแล้วคายออก ก็ปีนั้นแล เดือน ๔ ขึ้น ๘ ค่ำ วัน ๗ มื้อ

                      เมิงมด หัวเจ้าสมเดจดวงออก วัดโพนกอก มาตั้งวัดสีบุญเรืองก็ปี นั้นแล

                     หลวง … กบกินเดือนกอร

สักราช ๑๒๔๗ ปีรับเร้า เดือน ๗ ขึ้น ๑๐ ค่ำ วัน ๑ ได้ฟันกองหลวงวัดสีบุญเรือง มีหัว

                      เจ้าสมเดจดวงหัวเบาจัวเพง

สักราช ๑๒๔๘ ปีรับเป้า เดือนยี่ขึ้น ๘ ค่ำ เพลาแถใกล้เที่ยง แผ่นดินไหวมาก้ำทักขิร

-------------

นโมยอมือน้อมไหว้ พระแก่นจอมมิ่งอิสวร จงชวนกันมาเทพาหลิงเหด เทเวทาวแผ่นฟ้าอินพรหม ยมพิบานถื ?านแหล่งหล้า เทพท้าวยอมหย้าเขาทองมาช่อยปองตามคองโสพาบ ขออย่าให้หยาบช้าในใจ ข้าจักแปงนิไสป่าหิมมเวด หัดทะยังจักขูละชังไขปักตูตู บะ สะยังมังชะละจิดติ ลงชานมนปันจะมังกูดชะลา อุดตาสับพะปาปํ วินาสันติ ลงดิน สับพาคะลูละรูกาขาโต อาบัดติยานํ อัดตานิอัดตานํ ปัดตะติ ถ้วน ๒ นา ๒ สังคาติเสสาทะโย จะสาลิเลนิคะมันตูเมสับพะปาปังวินาสันติ